تبیین آیات (قرآن)

---

آیات جمع آیه به معنای، قطعه‌اى از قرآن كه با شماره مشخّص شده است. در این مقاله آیات مرتبط با تبیین آیات معرفی می‌شوند.

۱ - تبیین کننده آیات

---

خداوند تبیین کننده آیات قرآن:
۱. وقال الذین لایعلمون لولا یکلمنا الله او تاتینا ءایة کذلک قال الذین من قبلهم مثل قولهم تشـبهت قلوبهم قد بینا الایـت لقوم یوقنون.
۲.... کذلک یبین الله ءایـته للناس لعلهم یتقون.
۳.... کذلک یبین الله لکم الایـت لعلکم تتفکرون.
۴. کذلک یبین الله لکم ءایـته لعلکم تعقلون.
۵.... کذلک یبین الله لکم الایـت لعلکم تتفکرون.
۶.... یبین الله لکم ءایـته لعلکم تهتدون.
۷.... قد بینا لکم الایـت ان کنتم تعقلون.
۸.... کذلک یبین الله لکم الایـت لعلکم تعقلون.

۲ - تبیین‌کننده آیات الاحکام

---

خداوند، تبيين كننده آیات احکامی قرآن:
۱. احل لکم لیلة الصیام الرفث الی نسائکم هن لباس لکم وانتم لباس لهن علم الله انکم کنتم تختانون انفسکم فتاب علیکم وعفا عنکم فالــن بـشروهن وابتغوا ما کتب الله لکم وکلوا واشربوا حتی یتبین لکم الخیط الابیض من الخیط الاسود من الفجر ثم اتموا الصیام الی الیل ولاتبـشروهن وانتم عـکفون فی المسـجد تلک حدود الله فلاتقربوها کذلک یبین الله ءایـته للناس لعلهم یتقون.
۲. یسـلونک عن الخمر والمیسر قل فیهما اثم کبیر ومنـفع للناس واثمهما اکبر من نفعهما ویسـلونک ماذا ینفقون قل العفو کذلک یبین الله لکم الایـت لعلکم تتفکرون.
۳. ولاتنکحوا المشرکـت حتی یؤمن ولامة مؤمنة خیر من مشرکة ولو اعجبتکم ولاتنکحوا المشرکین حتی یؤمنوا ولعبد مؤمن خیر من مشرک ولو اعجبکم اولـئک یدعون الی النار والله یدعوا الی الجنة والمغفرة باذنه ویبین ءایـته للناس لعلهم یتذکرون.
۴. واذا طـلقتم النساء فبلغن اجلهن فامسکوهن بمعروف او سرحوهن بمعروف ولاتمسکوهن ضرارا لتعتدوا ومن یفعل ذلک فقد ظـلم نفسه ولاتتخذوا ءایـت الله هزوا واذکروا نعمت الله علیکم وما انزل علیکم من الکتـب والحکمة یعظکم به واتقوا الله واعلموا ان الله بکل شیء علیم.
۵. والذین یتوفون منکم ویذرون ازوجا وصیة لازوجهم متـعا الی الحول غیر اخراج فان خرجن فلا جناح علیکم فی ما فعلن فی انفسهن من معروف والله عزیز حکیم.
۶. کذلک یبین الله لکم ءایـته لعلکم تعقلون.
۷. یـایها الذین ءامنوا لاتتخذوا بطانة من دونکم لایالونکم خبالا ودوا ما عنتم قد بدت البغضآء من افوههم وما تخفی صدورهم اکبر قد بینا لکم الایـت ان کنتم تعقلون.
۸. لایؤاخذکم الله باللغو فی‌ایمـنکم ولـکن یؤاخذکم بما عقدتم الایمـن فکفرته اطعام عشرة مسـکین من اوسط ما ت طعمون اهلیکم او کسوتهم او تحریر رقبة فمن لم یجد فصیام ثلـثة ایام ذلک کفرة‌ایمـنک م اذا حلفتم واحفظوا‌ایمـنکم کذلک یبین الله لکم ءایـته لعلکم تشکرون.
۹. سورة انزلنـها وفرضنـها وانزلنا فیها ءایـت بینـت لعلکم تذکرون.
۱۰. یـایها الذین ءامنوا لیستـذنکم الذین ملکت‌ایمـنکم والذین لم یبلغوا الحلم منکم ثلـث مرت من قبل صلوة الفجر وحین تضعون ثیابکم من الظهیرة ومن بعد صلوة العشاء ثلـث عورت لکم لیس علیکم ولا علیهم جناح بعدهن طوفون علیکم بعضکم علی بعض کذلک یبین الله لکم الایـت والله علیم حکیم.
۱۱. واذا بلغ الاطفـل منکم الحلم فلیستـذنوا کما استـذن الذین من قبلهم کذلک یبین الله لکم ءایـته و الله علیم حکیم.
۱۲. لیس علی الاعمی حرج ولا علی الاعرج حرج ولا علی المریض حرج ولا علی انفسکم ان تاکلوا من بیوتکم او بیوت ءابائکم او بیوت امهـتکم او بیوت اخونکم او بیوت اخوتکم او بیوت اعمـمکم او بیوت عمتکم او بیوت اخولکم او بیوت خــلـتکم او ما ملکتم مفاتحه او صدیقکم لیس علیکم جناح ان تاکلوا جمیعا او اشتاتا فاذا دخلتم بیوتا فسلموا علی انفسکم تحیة من عند الله مبـرکة طیبة کذلک یبین الله لکم الایـت لعلکم تعقلون.

۳ - روش تبيين آيات خدا

---

۳.۱ - تشریحی

۳.۱.۱ - تشریح ریزه‌کای‌های طبیعت

تشریح ریزه کاری‌های طبیعت و دگرگونی‌های آن، از روش‌های تبیین آیات خدا:
والبلد الطیب یخرج نباته باذن ربه والذی خبث لایخرج الا نکدا کذلک نصرف الایـت لقوم یشکرون.انما مثل الحیوة الدنیا کمآء انزلنـه من السمآء فاختلط به نبات الارض مما یاکل الناس والانعـم حتی اذا اخذت الارض زخرفها وازینت وظن اهلهآ انهم قـدرون علیهآ‌اتـیهآ امرنا لیلا او نهارا فجعلنـها حصیدا کان لم تغن بالامس کذلک نفصل الایـت لقوم یتفکرون.

۳.۱.۲ - تشریح داستان حضرت عیسی و مادرش

تبیین اعتقادات کفر آلود درباره مسیح علیه‌السلام و تشریح وضعیت واقعی او و مادرش، از روش‌های تبیین آیات خدا:
لقد کفر الذین قالوا ان الله هو المسیح ابن مریم وقال المسیح یـبنی اسرءیل اعبدوا الله ربی وربکم انه من یشرک بالله فقد حرم الله علیه الجنة وماویه النار وما للظـلمین من انصار لقد کفر الذین قالوا ان الله ثالث ثلـثة وما من الـه الا الـه وحد وان لم ینتهوا عما یقولون لـیمسن الذین کفروا منهم عذاب الیم افلایتوبون الی الله ویستغفرونه والله غفور رحیم ما المسیح ابن مریم الا رسول قد خلت من قبله الرسل وامه صدیقة کانا یاکلان الطعام انظر کیف نبین لهم الایـت ثم انظر انی یؤفکون.

۳.۱.۳ - تشریح پیمان گرفتن از انسان

گزارش پیمان گرفتن خدا از انسان‌ها در عالم میثاق، برای اقرار به ربوبیت او، شیوه‌ای برای تبیین آیات الهی:
واذ اخذ ربک من بنیءادم من ظهورهم ذریتهم واشهدهم علی انفسهم الست بربکم قالوا بلی شهدنآ ان تقولوا یوم القیـمة انا کنا عن هـذا غـفلین وکذلک نفصل الایـت ولعلهم یرجعون.

۳.۱.۴ - تشریح احکام تکلیفی

تبیین آیات الهی با تشریح احکام تکلیفی برای مکلفان:
۱. احل لکم لیلة الصیام الرفث الی نسائکم... وکلوا واشربوا حتی یتبین لکم الخیط الابیض من الخیط الاسود من الفجر ثم اتموا الصیام الی الیل ولاتبـشروهن وانتم عـکفون فی المسـجد تلک حدود الله فلاتقربوها کذلک یبین الله ءایـته للناس لعلهم یتقون.
۲. یسـلونک عن الخمر والمیسر قل فیهما اثم کبیر ومنـفع للناس واثمهما اکبر من نفعهما ویسـلونک ماذا ینفقون قل العفو کذلک یبین الله لکم الایـت لعلکم تتفکرون.
۳. والذین یتوفون منکم ویذرون ازوجا وصیة لازوجهم متـعا الی الحول غیر اخراج فان خرجن فلا جناح علیکم فی ما فعلن فی انفسهن من معروف والله عزیز حکیم وللمطـلقـت متـع بالمعروف حقا علی المتقین کذلک یبین الله لکم ءایـته لعلکم تعقلون.
۴. لایؤاخذکم الله باللغو فی‌ایمـنکم ولـکن یؤاخذکم بما عقدتم الایمـن فکفرته اطعام عشرة مسـکین من اوسط ما ت طعمون اهلیکم او کسوتهم او تحریر رقبة فمن لم یجد فصیام ثلـثة ایام ذلک کفرة‌ایمـنک م اذا حلفتم واحفظوا‌ایمـنکم کذلک یبین الله لکم ءایـته لعلکم تشکرون.
۵. واذا جآءک الذین یؤمنون بـایـتنا فقل سلـم علیکم کتب ربکم علی نفسه الرحمة انه من عمل منکم سوءا بجهــلة ثم تاب من بعده واصلح فانه غفور رحیم وکذلک نفصل الایـت ولتستبین سبیل المجرمین.
۶. قل من حرم زینة الله التی اخرج لعباده والطیبـت من الرزق قل هی للذین ءامنوا فی الحیوة الدنیا خالصة یوم القیـمة کذلک نفصل الایـت لقوم یعلمون.
۷. یـایها الذین ءامنوا لیستـذنکم الذین ملکت‌ایمـنکم والذین لم یبلغوا الحلم منکم ثلـث مرت من قبل صلوة الفجر وحین تضعون ثیابکم من الظهیرة ومن بعد صلوة العشاء ثلـث عورت لکم لیس علیکم ولا علیهم جناح بعدهن طوفون علیکم بعضکم علی بعض کذلک یبین الله لکم الایـت والله علیم حکیم واذا بلغ الاطفـل منکم الحلم فلیستـذنوا کما استـذن الذین من قبلهم کذلک یبین الله لکم ءایـته و الله علیم حکیم.
۸. لیس علی الاعمی حرج ولا علی الاعرج حرج ولا علی المریض حرج ولا علی انفسکم ان تاکلوا من بیوتکم او بیوت ءابائکم او بیوت امهـتکم او بیوت اخونکم او بیوت اخوتکم او بیوت اعمـمکم او بیوت عمتکم او بیوت اخولکم او بیوت خــلـتکم او ما ملکتم مفاتحه او صدیقکم لیس علیکم جناح ان تاکلوا جمیعا او اشتاتا فاذا دخلتم بیوتا فسلموا علی انفسکم تحیة من عند الله مبـرکة طیبة کذلک یبین الله لکم الایـت لعلکم تعقلون.

۳.۲ - تمثیلی

تمثیل، از روش‌های قرآن برای تبیین آیات الهی:
۱. ایود احدکم ان تکون له جنة من نخیل واعناب تجری من تحتها الانهـر له فیها من کل الثمرت واصابه الکبر وله ذریة ضعفاء فاصابها اعصار فیه نار فاحترقت کذلک یبین الله لکم الایـت لعلکم تتفکرون.
۲. ضرب لکم مثلا من انفسکم هل لکم من ما ملکت‌ایمـنکم من شرکاء فی ما رزقنـکم فانتم فیه سواء تخافونهم کخیفتکم انفسکم کذلک نفصل الایـت لقوم یعقلون.

۳.۳ - تنوع بیانی

آوردن آیات الهی در شکل‌های متنوع، شیوه خداوند جهت تبیین آن برای اهل دانش:
وکذلک نصرف الایـت ولیقولوا درست ولنبینه لقوم یعلمون.

۳.۴ - یادآوری گذشته

یادآوری گذشته و بیان مشکلات بشر در دوران پیش از اسلام برای مسلمانان، روشی برای تبیین آیات خدا:
واعتصموا بحبل الله جمیعا ولاتفرقوا واذکروا نعمت الله علیکم اذ کنتم اعداء فالف بین قلوبکم فاصبحتم بنعمته اخونا وکنتم علی شفا حفرة من النار فانقذکم منها کذلک یبین الله لکم ءایـته لعلکم تهتدون.

۴ - فلسفه تبيين آيات‌

---

۴.۱ - پندگيرى‌

پندگيرى، سرّ تبيين آیات قرآن براى مردم:
۱. ... واللّه يدعوا إلى الجنّة والمغفرة بإذنه ويبيّن ءايته للنّاس لعلّهم يتذكّرون.
۲. سورة أنزلنها وفرضنها وأنزلنا فيها ءايت بيّنت لّعلّكم تذكّرون.
۳. و لقد أنزلنا إليكم ءايت مّبيّنت و مثلا مّن الّذين خلوا من قبلكم وموعظة لّلمتّقين.

۴.۲ - تفكر

اندیشیدن، حكمت تبيين آيات خدا براى مردم:
۱. يسلونك عن الخمر والميسر ... كذلك يبيّن اللّه لكم الأيت لعلّكم تتفكّرون.
۲. كذلك يبيّن اللّه لكم ءايته لعلّكم تعقلون.
۳. ... كذلك يبيّن اللّه لكم الأيت لعلّكم تتفكّرون.
۴. ... قد بيّنّا لكم الأيت إن كنتم تعقلون.
۵. ... كذلك يبيّن اللّه لكم الأيت لعلّكم تعقلون.

۴.۳ - تقوا

آراسته شدن به تقوا، حكمت تبيين آن‌ها براى مردم:
أحلّ لكم ليلة الصّيام الرّفث إلى‌ نسائِكم ... كذلك يبيّن اللّه ءايته للنّاس لعلّهم يتّقون.

۴.۴ - شكرگزارى‌

سپاس‌گزاری از خدا، راز تشريح آيات خدا بر مردم:
... واحفظوا أيمنكم كذلك يبيّن اللّه لكم ءايته لعلّكم تشكرون.

۴.۵ - هدايت‌

هدایت مردم از تاريكى‌ها به نور، سبب تبيين آيات براى مردم:
رّسولا يتلوا عليكم ءايت اللّه مبيّنت لّيخرج الّذين ءامنوا وعملوا الصَّلحت من الظّلمت إلى النّور ....

۵ - پانویس

---